ÀâòîÀâòîìàòèçàöèÿÀðõèòåêòóðàÀñòðîíîìèÿÀóäèòÁèîëîãèÿÁóõãàëòåðèÿÂîåííîå äåëîÃåíåòèêàÃåîãðàôèÿÃåîëîãèÿÃîñóäàðñòâîÄîìÄðóãîåÆóðíàëèñòèêà è ÑÌÈÈçîáðåòàòåëüñòâîÈíîñòðàííûå ÿçûêèÈíôîðìàòèêàÈñêóññòâîÈñòîðèÿÊîìïüþòåðûÊóëèíàðèÿÊóëüòóðàËåêñèêîëîãèÿËèòåðàòóðàËîãèêàÌàðêåòèíãÌàòåìàòèêàÌàøèíîñòðîåíèåÌåäèöèíàÌåíåäæìåíòÌåòàëëû è ÑâàðêàÌåõàíèêàÌóçûêàÍàñåëåíèåÎáðàçîâàíèåÎõðàíà áåçîïàñíîñòè æèçíèÎõðàíà ÒðóäàÏåäàãîãèêàÏîëèòèêàÏðàâîÏðèáîðîñòðîåíèåÏðîãðàììèðîâàíèåÏðîèçâîäñòâîÏðîìûøëåííîñòüÏñèõîëîãèÿÐàäèîÐåãèëèÿÑâÿçüÑîöèîëîãèÿÑïîðòÑòàíäàðòèçàöèÿÑòðîèòåëüñòâîÒåõíîëîãèèÒîðãîâëÿÒóðèçìÔèçèêàÔèçèîëîãèÿÔèëîñîôèÿÔèíàíñûÕèìèÿÕîçÿéñòâîÖåííîîáðàçîâàíèå×åð÷åíèåÝêîëîãèÿÝêîíîìåòðèêàÝêîíîìèêàÝëåêòðîíèêàÞðèñïóíäåíêöèÿ

ҲͲ ÇÀÁÓÒÈÕ ÏÐÅÄʲ 8 ñòðàíèöà

×èòàéòå òàêæå:
  1. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 1 ñòðàíèöà
  2. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 2 ñòðàíèöà
  3. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 3 ñòðàíèöà
  4. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 4 ñòðàíèöà
  5. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 5 ñòðàíèöà
  6. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 6 ñòðàíèöà
  7. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 7 ñòðàíèöà
  8. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 8 ñòðàíèöà
  9. IX. Êàðàøàð — Äæóíãàðèÿ 9 ñòðàíèöà
  10. Àâãóñòà 1981 ãîäà 1 ñòðàíèöà
  11. Àâãóñòà 1981 ãîäà 2 ñòðàíèöà
  12. Àâãóñòà 1981 ãîäà 3 ñòðàíèöà

Ñåìåí íàâ³òü íå îçèðíóâñÿ. Íà âåëè÷åçí³é éîãî ñïèí³ ñèä³â ö³ëèé ðÿä áëèñêó÷èõ, ìàëåíüêèõ, ÷åïóðíåíüêèõ ìóøîê. Êîëè â³í ðîáèâ ÿêèéñü ïîðèâ÷àñòèé ðóõ, âîíè ñïóðõóâàëè ³ ïðóäêî ë³òàëè íàä ñïè­íîþ, íåíà÷å ÷àéêè â ìîð³ ïîíàä ñêåëåþ. Ïîò³ì çíîâ ñ³äàëè ³ ñèä³ëè ÿêîñü íàäçâè÷àéíî íåäâèæíî, í³áè ïèëüíî âäèâëÿëèñÿ â ìåíå.

Ïîãðàíè÷íà ñòîðîæà.


 

—Ìîæóòü óáèòè, — ðàïòîì, âåðñò ÷åðåç äåñÿï. ñóâîðî ïðîáóðìî-* ò³â â³í, çà÷åïèâøè â³æêè çà ëþøíþ ³ ïî÷èíàþ÷è ðîáèòè öèãàðêó.

—Áóëè âèïàäêè?

Ñåìåí, íå õàïàþ÷èñü, ïîäóâ íà êíèæå÷êó ïàïåðó, ïîâàãîì îä³ðâàâ îäèí àðêóøèê ³ ïîë³ç â êèøåíþ çà òþòþíîì.

—À ÷îìó íå áóëî?.. ×è íà òå ðîçóìó òðåáà, àáè âáèòè ÷îëîâ³êà? (

—Àëå áóëî, øî é íå âáèâàëè? Ñåìåí ëèçíóâ ïàï³ð, âèòåð ñ³ðíèêà, ïèõêíóâ ê³ëüêà ðàç ³, áåðó÷è â³æêè, çâîëèâ ïðîìîâèòè:

—À ÷îìó íå áóëî? Áóëî, ùî é íå âáèâàëè. Âéî!,

—Íó, òî é ìåíå íå âá'þòü! — ïîñòàíîâèâ ÿ.

², ïàì'ÿòàþ, ìåí³ ðàïòîì ñòàëî ñòðàøåííî ñì³øíî: ÿ — ìåðòâèé. Ù[
ìóøêè, Ñåìåíîâà ñïèíà, êîíÿ÷èíêà, íà ÿê³é ï³äñòðèáóâàëà êîì³÷íî ³
ãëóïî ÿêîñü øëåéêà, Ñåìåíîâà øàïêà ç ïðîãðèçåíèì âåðõîì ³... ÿ —•
áóäó÷èé ìåðòâÿê. Ëåæó äåñü, â ÿêîìó-íåáóäü ÿðó äèêîìó, ïîðîæíüî­
ìó, íàäî ìíîþ íåáî, íà âèñêó ìàëåíüêà ÷îðíà ðàíêà, à íàä ðàíêîþ
êðóæêîì ñèäÿòü òàê³ æ ñàì³ áëèñêó÷³, çåëåíêóâàò³ ìóøêè é í³áè âîðî­
æàòü, çàãëÿäàþ÷è ó íå¿, òóäè, âñåðåäèíó, äå îñåëèëàñü ñìåðòü. ² ëèöå
ìîº òåæ çåëåíêóâàòå, òâåðäå... À íà ñêåë³ ÿê³éñü ñèäÿòü ÷îðí³, âåëèê³,
òàºìí³ âîðîíè ³ æäóòü ÷îãîñü... *

— ßê íàäîêó÷èëî íîñèòè ãîëîâó íà ïëå÷àõ, òî éä³òü, — ðàïòîì íå*
ñïîä³âàíî áîâêíóâ Ñåìåí ³, øàðïíóâøè â³æêàìè, ïîíóðî êðèêíóâ: -4
³øòà! Òè! Êóêóðóäçÿíà...

ß ïîñì³õíóâñÿ.

«Êóêóðóäçÿíà» íàñòîðîæåíî ïðèùóëèëà âóõà, ïðèáàâèëà õîäó, àëå çàðàç æå çàñïîêî¿ëàñü ³ çíîâ çàòóïàëà áàéäóæå é íåóâàæíî.

Ïàì'ÿòàþ, ñåëî âèðèíóëî ÿêîñü íåñïîä³âàíî äëÿ ìåíå. Íå äî¿æäæàâ þ÷è äî éîãî, Ñåìåí äëÿ ÷îãîñü ï³äâ³âñÿ íà âîç³, ïèëüíî ïîäèâèâñÿ âïåðåä ³, çâåðòàþ÷è êóäèñü âá³ê, çëåãêà ïîâåðíóâ äî ìåíå ãîëîâó é; òèêíóâøè ðóêîþ êóäèñü íàïåðåä, ìóðêíóâ:

— Ãðàíèöÿ.

ß ãëÿíóâ òóäè, âïåðåä. Äàëåêî-äàëåêî òåìí³ëà, ÿê òèí, ñìóãà ë³* ñó. Ìåí³ ÿêîñü ñòàëî õîëîäíî â ãðóäÿõ ³ çàâìåðëî ñåðöå. Òàê. Àæ îñ» â³í, öåé êîðäîí. ß æàäëèâî äèâèâñÿ òóäè, â çàëèòå ñîíöåì ïîëå, íà êðàþ ÿêîãî ñòîÿâ öåé òèí, ³ ÷óâ, ÿê ìåí³ ÿêîñü ò³ñíî, íóäíî, íåñïî*

ʲÉÍÎ. :

— Âè ìåíå çàðàç ïîâåäåòå, Ñåìåíå? — ñïèòàâ ÿ. ■<
Ñåìåí ïîâåðíóâ äî ìåíå ñâ³é æîâòî-ñìóãëÿâèé ãîñòðèé í³ñ, ï³ä­
ñòðèæåí³ âóñà é çäèâîâàíî ïðîìîâèâ:

— Àëå! À ÷è ÿ âæå íàæèâñÿ íà ñâ³ò³, ùîá âåñòè âàñ óäåíü? Îí, ìອ
òå ë³ñ, â òîìó ë³ñ³ º æîâí³ðè, òî éä³òü ¿ì ó ðóêè. À ìåíå ëèø³òü ù«
ïîæèòè òðîõè íà ñâ³ò³... Àÿ!

Ñïðàâà, î÷åâèäíî, ñòîÿëà çîâñ³ì êåïñüêî, ðàç ïðèìóñèëà íà òàêó ñèëó ñë³â ñàìîãî Ñåìåíà Ïóñòóíà.

—Çíà÷èòü, ïðîñòî éòè íà ë³ñ?

—Àÿ. Ïðîñòî íà ë³ñ, æîâí³ðàì ó ðóêè.


 




Ìè ¿õàëè ÿêèìñü ëóãîì ïîçà ãîðîäàìè. Âåðáè ñõèëÿëèñü íàä íàìè, ³ ìå­í³ ÷îãîñü æàëü áóëî ¿õ, öèõ ëþáèõ, äîáðîäóøíèõ, íåâåðåäëèâèõ âåðá Ïîëå ñõîâàëîñü, à ç íèì ñõîâàâñÿ é òîé òàºìíèé òèí. Ìè ðàïòîì çóïèíèëèñü.

Ñåìåí ìîâ÷êè çë³ç ³ç âîçà, ï³ä³éøîâ äî ìåíå é, íåçàäîâîëåíî-ñóâîðî, äèâëÿ÷èñü óá³ê, áîâêíóâ:

—Òàê âè òàêè çàðàç õî÷åòå éòè?

—Òàêè çàðàç.

—Ìîæóòü óáèòè.

—Íå âá'þòü.

—Íó, òî ëÿãàéòå, — ñåðäèòî õèòíóâ â³í ãîëîâîþ íà â³ç.

ß, íå ïèòàþ÷èñü, äëÿ ÷îãî ëÿãàòè, ïîê³ðíî ë³ã ³, çóñòð³âøèñü ïîãëÿ­äîì ç âåðáîþ, êðèâî ïîñì³õíóâñü äî íå¿. Ñåìåí ïðèêðèâ ìåíå ðÿäíîì, ÿêå äóæå ïàõëî îã³ðêàìè, é îä³éøîâ. Ïîò³ì ÿ ÷óâ, ÿê â³í çë³ç íà â³çîê, ÿêèé â³ä öüîãî çàòðóñèâñÿ é çàñêðèï³â, ïîíóðî âéîêíóâ, ³ ìè ðóøèëè,

Ìàáóòü, ìè ¿õàëè çíîâ áåç äîðîãè, áî ìåíå õèòàëî, ÿê â êîëèñö³, îá êîëåñà øàðóä³â áóð'ÿí, ³ êîíÿêà ÷àñòî çóïèíÿëàñü, äåñü õàïàþ÷è íà õî­äó òðàâó. ², ïàì'ÿòàþ, êîëè ìåíå õèòàëî, ÿ çäàâàâñÿ ñîá³ òðóïîì, ÿêèé âåçóòü óæå â³ä êîðäîíó.

Äîâãî òàê ¿õàëè, à ÿ ò³ëüêè áà÷èâ ïåðåä î÷èìà ìàñó ñîëîìèíîê, ÿê³ êîëîëè ìåíå â ëèöå, òà ñ³ðå ðÿäíî ³ ÷óâ, ÿê ïîíóðî âéîêàâ Ñåìåí ³ ïèð-õêàëà êîíÿ÷êà.

Ðàïòîì çíîâó çóïèíèëèñü. Ðÿäíî ï³äíÿëîñü íàäî ìíîþ, à çàì³ñòü éî­ãî ãëèáîêî-ãëèáîêî ñèí³ëî íåáî, ³ ÿêîþñü íåçãðàáíîþ ñêåëåþ ï³ä íèì ñòèð÷àëà Ñåìåíîâà ãîëîâà â øàïö³ ç éîãî ãîñòðèì, í³áè ìåðòâèì íîñîì ³ ÷îðíî-ñèâèìè, íà÷å ïîñèëàíèìè ïîïåëîì, ï³äñòðèæåíèìè âóñàìè.

—Âñòàâàéòå! — ìóðêíóâ â³í. ß ï³äâ³âñÿ. ³çîê ñòîÿâ á³ëÿ ïîâ³òêè, ïðîòè ÿêî¿, ïî äðóãèé á³ê ïîäâ³ð'ÿ, ñòîÿëà ìàëåíüêà, çàäóìëèâà õàòêà, à ì³æ íèìè — âîðîòà íà âóëèöþ.

—Â ïîâ³òêó! — õèòíóâ Ñåìåí ãîëîâîþ ³ êèíóâ íàâêðóãè ïèëüíî ñó­âîðèì îêîì. — Ðîçïðÿæó êîíÿêó òà é ïîâåäó âàñ.

ß òåæ îçèðíóâñÿ, çñòðèáíóâ ç âîçèêà é ïîá³ã äî ïîâ³òêè. Îä÷èíèâ­øè äâåð³, ÿ ñòóïèâ äî íå¿... ³ â³ä íåñïîä³âàíêè çàêàì'ÿí³â: íà ðîçêèäà­í³é ñîëîì³, ÿêðàç ïðîòè äâåðåé ñèä³ëà... — óÿâ³òü ñîá³!.. — ñèä³ëà ïàí­íà. Ñàìà íàñòîÿùà, ãîðîäñüêà ïàííà, â ãàðíåíüêèõ ÷åðåâèêàõ, ùî âèçèðàëè ç-ï³ä ñóêí³, ç ñîëîì'ÿíèì áðèëèêîì íà êîë³íÿõ, ç çäèâîâàíî íàïðàâëåíèìè íà ìåíå î÷èìà. À î÷³, ÿê ó çëÿêàíî¿ ëàí³, ïðîìåíèñò³, ÷èñò³, âåëèê³. ß ð³øó÷å í³÷îãî í³êîëè íå ìàâ ïðîòè ãàðíåíüêèõ ïàíí, àëå â ïîâ³òö³, íà ñîëîì³, â ïîäâ³ð'¿ êîíòðàáàíäèñòà... ß ìóñèâ ïî÷óâàòè ñåáå í³ÿêîâî.

—Ìîæíà ââ³éòè? — í³ ç òîãî í³ ç ñüîãî ïðîìóðìîò³â ÿ. Î÷³ ïàííè ùå á³ëüø ïîøèðèëèñü, ïîò³ì øâèäêî ïðîá³ãëè ïî ìåí³, çäðèãíóëèñü ³ áðèçíóëè ñì³õîì.

—Î, áóäü ëàñêà! — ãàëàíòíî ïîâåëà âîíà ðóêîþ êðóã ñåáå ³ íàâ³òü ïîñóíóëàñü òðîõè ïî ñîëîì³, í³áè óâ³ëüíÿþ÷è *ìåí³ ì³ñöå. À î÷³ ¿¿ çî ñì³õîì ³ ç ö³êàâ³ñòþ äèâèëèñÿ íà ìåíå.


 

—Äÿêóþ, — çàñì³ÿâñÿ é ÿ. Ìåí³ çðàçó ñòàëî ëåãêî é âåñåëî. ß íå­ïîì³òíî îçèðíóâ ¿¿.  òåìíîìó âîëîññ³ ¿é çàïóòàëàñü ñîëîìèíêà ³* äðèæàëà íàä âóõîì; íèæíÿ ãóáà, ÿê ó âåðåäëèâèõ ³ ãàðíåíüêèõ ä³òåé;? áóëà òðîõè âèïíóòà íàïåðåä.  ïîâ³òö³ áóëî òåìíóâàòî, ïàõëî âîãê³ñ­òþ, øêóðàìè, ç³ïð³ëîþ ñîëîìîþ.

—Âè, òîâàðèøó, ìàáóòü, ïåðåïðàâëÿºòåñü ÷åðåç êîðäîí? — ñïèòà­ëà âîíà.

—Óãàäàëè. À âè òåæ?

—ß òåæ.

Ìè îáîº ÷îãîñü çàñì³ÿëèñü.

Âëåò³ëà ëàñò³âêà, çàùåáåòàëà ³ âèëåò³ëà. Ïàì'ÿòàþ, â ÿêîìóñü êóòêó ïîâ³òêè òÿãíóëàñü äî çåìë³ æîâòà ñìóãà ïðîì³ííÿ ³ çäàâàëàñü çîëîòîþ ïàëèöåþ, ïðèïíóòîþ äî ñò³íè; çà ïîâ³òêîþ Ñåìåí êîãîñü ëàÿâ, ìàáóòü, êîíÿ÷èíêó; â äâåð³ âèäíî áóëî, ÿê ë³òàëè, íà÷å ÷îðí³ ñòð³ëè, ëàñò³âêè. Ç òåìíèõ êóòê³â ïîâ³òêè â³ÿëî ÿêèìñü ñòàðîäàâí³ì ñóìîì, ÿêèìñü æóðíèì çàòèøêîì. Äåñü ç äîñàäîþ ãóä³ëà îñà.

Ðàïòîì ó äâ³ð, ïàì'ÿòàþ, øâèäêî ââ³éøîâ ÿêèéñü äÿäüêî, ïîêëèêàâ Ñåìåíà é ïîñï³øíî, òàºìíè÷å ïî÷àâ ùîñü òîìó ãîâîðèòè, ÷àñòî ïîâî­äÿ÷è î÷èìà äî ïîâ³òêè, äî ïîëÿ, äî ñåëà. Ñåìåí ïîíóðî ñòîÿâ ³ ñëóõàâ, ñïóñòèâøè âçäîâæ ò³ëà ðóêè. Ìè æ ìîâ÷àëè.

Ïàííà ðàïòîì îçèðíóëà ñåáå é çàñì³ÿëàñÿ. Àõ, ÿêáè âè çíàëè, ÿêèé ñì³õ ó íå¿ áóâ! À ñì³õ º äçåðêàëî äóø³.

— Áîæå ì³é, ÿê ÿ âáðàëàñÿ! — ñêðèêíóëà âîíà ³, øâèäêî âñòàâøè, ïî­
÷àëà çí³ìàòè ñîëîìèíêè, ÿê³, ìîâ çîëîò³ ïðèêðàñè, âèñ³ëè êðóã ¿¿ ñóêí³ é
õèòàëèñÿ. — Çíàºòå: ÿ âæå äâà äí³ òóò ëåæó, â îö³é ïîâ³òö³! — çàñì³ÿëàñü
âîíà äî ìåíå. — ¿é-áîãó! Âñå ÷îãîñü íå ìîæíà éòè. À òóò ãàðíî, ïðàâäà?
Íà÷å ³íä³éñüêèé â³ãâàì, ÷è ÿê òî ó ¿õ çâåòüñÿ? Ìåí³ äóæå ïîäîáàºòüñÿ.
Ñóìíî òóò ÿêîñü. Ñåìåí ìåí³ ¿ñòè ñþäè íîñèâ. Ò³ëüêè òðîøêè âæå íóäíî
ñòàëî. Íó, í³÷îãî, áóäåìî òåïåð âäâîõ íóäèòèñü. Ïðàâäà? Ò³ëüêè ñëóõàé­
òå: ùî âè ñòî¿òå òàê, çí³ìàéòå ç ìåíå ñîëîìó. Ãàðíèé êàâàëåð!

À ìåí³, ïðèçíàòèñü ïî ïðàâä³, õîò³ëîñü áè ùå á³ëüø îáñèïàòè ¿¿ öè­ìè ñîëîìèíêàìè, ÿê³ òàê ÷åðåç ùîñü áóëè äî ëèöÿ ¿é. ß, ñì³þ÷èñü, ñêàçàâ ¿é öå. Âîíà òåæ çàñì³ÿëàñü, ñõîïèëà ç çåìë³ ö³ëó æìåíþ ñîëîìè é, ïðîñòÿãíóâøè ìåí³, ñêàçàëà:

— Àíó, íàòå!

ß ñïîê³éíî âçÿâ ñîëîìó é, íå âàãàþ÷èñü, îáñèïàâ íåþ ¿¿ ãîëîâó, ïëå÷³, ãðóäè.

Âîíà íàâ³òü íå âñòèãëà ðóê ï³äíÿòü ³ ñòîÿëà ç çäèâîâàíî ïîøèðåíè­ìè î÷èìà.

— Îò, òåïåð äóæå ãàðíî! — ñêàçàâ ÿ.

 ñåé ìåíò â äâåðÿõ ç'ÿâèëàñü âåëåòåíñüêà ïîñòàòü Ñåìåíà é ââ³éøëà â ïîâ³òêó. Íå çâåðòàþ÷è óâàãè íà ñîëîìó íà ïàíí³, â³í ïîäèâèâñü êóäèñü â êóòîê ³ ñóâîðî ïðîìîâèâ:

— Òðåáà çàðàç ò³êàòè! Ñòðàæíèêè òðóñÿòü óæå òîâàðèø³â. Çàðàç ó
ìåíå áóäóòü.


 




Ìè ïðèãîëîìøåíî ïåðåçèðíóëèñü ç ïàííîþ. •*

—×îãî æ âîíè øóêàþòü? — ñïèòàëà âîíà ãëóõî.

—ßêóñü ïàííî÷êó øóêàþòü. Ìàáóòü, ï³äãëÿä³â õòîñü, — äîäàâ â³í òèõøå. — Òðåáà ò³êàòü.

—Êóäè æ ò³êàòè? — ÷îãîñü ³ ÿ òèõî ïðîìîâèâ.

—Ò³êàòè íà òîé á³ê. Õàé ïàííà éäóòü ç âàìè. Ïîêè âîíè ïðèéäóòü, âè äîáåðåòåñü äî ë³ñó.

Ãóáè Ñåìåíà áóëè á³ë³, òîíê³, î÷³ çèðêàëè ç ñâ ãëèáèíè ãîñòðî, ïîðèâ÷àñòî.

—Äîáðå? - çâåðíóâñü ÿ äî íå¿.

—ßê çíàºòå, — çäâèãíóëà âîíà ïëå÷èìà.

—×åêàéòå-íî! — áîâêíóâ Ñåìåí ³ âèéøîâ ç ïîâ³òêè, çà÷èíèâøè çà ñîáîþ äâåð³. Ìè çîñòàëèñü ñàì³. Áóëà ÿêàñü æîâòà íàï³âòüìà ç çî­ëîòîþ ñìóãîþ â êóòêó. Ïàííà, ç ïîâèñëèìè íà í³é ñîëîìèíêàìè, ç âåëèêèìè î÷èìà, ç ñóâîðî çàñòèãëîþ ïîñòàòòþ, çäàâàëàñü ÿêîþñü ôàíòàñòè÷íîþ ôåºþ. Ñóì äåñü âèéøîâ ³ç ïîâ³òêè, à â êóòêàõ ¿¿ íà÷å çà­ñ³ëî ùîñü çëîðàäíå, ºõèäíå, çëå ³ ñë³äêóâàëî çà íàìè.

Äåñü çàãîìîí³ëî äâîº ãîëîñ³â. Ìè, äèâëÿ÷èñü îäíå íà îäíîãî, íàïðóæåíî ñëóõàëè... Ñòèõëî... Îñà ðîçäðàòîâàíî ãóëà äåñü ³ æèêàëà êðèëàìè îá ñîëîìó. Çàõðþêàëà ï³ä ïîâ³òêîþ ñâèíÿ, òÿæêî ç³òõíóëà ³, ìàáóòü, ëÿãëà.

—Î, ò³ëüêè íå ñòðàæíèêàì â ðóêè! — ðàïòîì ç³ðâàëàñü ïàííà ç ì³ñ­öÿ é ïðóäêî, òâåðäî çàõîäèëà ïî ïîâ³òö³. — Ò³ëüêè íå öå! Ò³ëüêè íå öå!.. Ó âàñ ðåâîëüâåð º? — âìèòü çóïèíèëàñü âîíà ïåðåäî ìíîþ. Âåëè­ê³, ÷èñò³ î÷³ ¿¿ çì³íèëèñÿ, ñòàëè ÿê³ñü çë³, ñòàëåâ³, òåìí³. Äèòÿ÷à íèæ­íÿ ãóáà ò³ñíî ñòèñëàñÿ ç äðóãîþ, ³, çäàâàëîñü, âîíà äåðæàëà ãîëêó â öèõ ãóáàõ. Âñÿ âîíà ñòàëà ÿêàñü òóãà, òâåðäà. ß âèéíÿâ ðåâîëüâåð ³ äàâ ¿é.

—À ñòð³ëÿòè âè â쳺òå? — õìóðî é òèõî ñïèòàâ ÿ.

—Óáèòè ñåáå çóì³þ, — ìóðêíóëà âîíà çë³ñíî é, ðîçñò³áíóâøè êîô­òî÷êó, çàñóíóëà íà ãðóäè ðåâîëüâåðà.

Çà÷óëàñü âàæêà Ñåìåíîâà õîäà. ³í ââ³éøîâ ç ÿêèìèñü ñâèòêàìè â ðóêàõ ³, ïîäàþ÷è ¿õ ìåí³, ñêàçàâ:

— Îäÿãí³òüñÿ. ² ïðîñòî íà òîé ë³ñ. Ãðàíèöÿ ó ñàìîìó ë³ñ³... À ÿ çà­
áàâëþ ¿õ òóò. Ñâèòêè ÿêîñü ç êíèæêàìè Äþ, ïðèøëåòå... Ïîñï³ø³òüñÿ!

Ñåðåä ñâèòîê áóëà æ³íî÷à õóñòêà, à äëÿ ìåíå — øàïêà. Ìè ìîâ÷êè, ïîõàïöåì îäÿãëèñü.

— Íîãè ç-ï³ä ñâèò âèäíî... ͳ÷îãî, — ìóðêíóâ Ñåí³ ìåí³... — Ïîëåì
áóäåòå éòè... Àáè çäàëåêà íå âï³çíàëè... Íåä³ëÿ, â ïîë³ í³êîãî íåìà..,
Õàé Áîã ïîìàãàº... Õóò÷³é!

Ìè ïîõîâàëè ï³ä ñâèòêè ñâî¿ áðèë³ ³ âèéøëè. Íà âóëèö³ áóëî òèõî é ïóñòî. Õàòêà çàäóìëèâî äèâèëàñü ñîá³ â³êîíå÷êàìè; ïóðõàëè ëàñò³â­êè; íåáî ñèí³ëî òàê ÿñíî, òàê ñïîê³éíî, ïðèâ³òíî. Ïëóòàþ÷èñü â ñâî¿õ âàæêèõ ñâèòêàõ, îçèðàþ÷èñü, ç íàïðóæåíèìè âåëèêèìè î÷èìà, ç ù³ëü­íî ñòèñíóòèìè óñòàìè, ìè á³ãëè, ñïîòèêàëèñü, îçèðàëèñü, ïîìàãàëè îäíå îäíîìó, ³ á³ãëè, é á³ãëè. Ïåðåë³çëè ÷åðåç ïåðåëàç, ïåðåñòðèáíóëè


ÿêèéñü ð³â÷à÷îê, âñêî÷èëè â êîíîïë³, ùî âäàðèëè íà íàñ ãîñòðèì äó­õîì, ³, ëèøàþ÷è çà ñîáîþ øèðîêèé ñë³ä, âèá³ãëè íà äîðîãó. Ç äîðîãè âèäíî áóëî äàëåêèé òèí ë³ñó.

Ïàì'ÿòàþ, — çóïèíèëèñü. Âàæêî é ÷àñòî äèõàþ÷è, ìè îçèðíóëèñü ³ ãëÿíóëè íàçàä. Ïóñòî áóëî. Ìîâ÷êè ñòîÿëè á³ëÿ ãîðîä³â òèõ³ âåðáè, ³ ò³ëüêè äåêîëè ìåëàíõîë³éíî øàðóä³ëè âîëîõàò³ çåëåí³ êîíîïë³.

Íà ï³äáîð³ää³ ïàííè áëèùàëè êðàïë³ ïîòó, âîëîññÿ âèñìèêíóëîñü ç-ï³ä õóñòêè é äèêèìè, ñåðïîñõîæèìè ïàñìàìè îá³éìàëî ëèöå. Ñâèò­êà íåçãðàáíî âèñ³ëà íà ïëå÷àõ ³ òÿãíóëà ¿õ äîíèçó.

—Äóøíî... — õðèïëî ïðîìîâèëà âîíà. — Äàëåêî ë³ñ?

—Îí! — õèòíóâ ÿ ãîëîâîþ íàïåðåä.

—Íå òðåáà âæå á³ãòè... — ïðèòóëèëà âîíà ðóêó äî ñåðöÿ. Ìè ï³ø­ëè. Áóëî ñîðîìíî, çë³ñíî, øêîäà ÷îãîñü.

Ñâèòêà ïëóòàëàñü ì³æ íîãàìè, øàïêà, ÿê ãàðÿ÷èé êîìïðåñ, ãð³ëà ãîëîâó, áðèëü ââåñü ÷àñ âèïàäàâ ³ç-ï³ä ñâèòêè. Ìè îçèðàëèñü, àëå í³êîãî íå áóëî íà äîðîç³.

— Ñïî÷èíåìî... — ïðîìîâèëà ïàííà.

Ìè ñ³ëè ï³ä õë³áàìè. Ïàííà îçèðíóëà ìåíå ³ áåç ïîñì³øêè ñêàçàëà:

— ßêèé âè ñì³øíèé ó öüîìó. — Ïîò³ì ñòîìëåíî çíÿëà ó ìåíå ç ãîëî­
âè øàïêó ³ ïîêëàëà êîëî ñåáå. — Òàê êðàùå, — ñëàáî ïîñì³õíóëàñü âîíà.

Ïàì'ÿòàþ, â³ä öüîãî ÿ ïî÷óâ ¿¿ ÿêîþñü áëèçüêîþ ìåí³.

— Áîæå! Âè ìîêðèé ââåñü. ×åêàéòå! — Âîíà âèéíÿëà ç-ï³ä ñâèòêè
õóñòî÷êó ³ ïî÷àëà âèòèðàòè ì³é ëîá ç ñåðéîçíèì ³ çàêëîïîòàíèì âè­
ãëÿäîì. — Òàê. Òåïåð äîáðå.

Ìåí³ ãîâîðèòè íå õîò³ëîñü, ß ò³ëüêè ì³ã äèâèòèñü íà íå¿. Íå çíàþ, ÷è áà÷èëà âîíà, ùî ìåí³ õîò³ëîñü ñêàçàòè ¿é... Íå çíàþ.

Ïîò³ì ìè çíîâó ï³øëè. Îçèðàëèñü ð³äøå, àëå ïèëüí³øå äèâèëèñü âïåðåä äî ë³ñó, ÿêèé âñå íàáëèæàâñÿ òà íàáëèæàâñÿ äî íàñ.

—Êîðäîí ó ë³ñ³? — ñïèòàëàñü âîíà.

—Çäàºòüñÿ. Òàê ãîâîðèâ Ñåìåí.

Ïåðåä íàìè äàëåêî çà÷îðí³ëà ï³äâîäà. Ïàì'ÿòàþ, ìè ÿêîñü ðàçîì îçèðíóëè îäíå îäíîãî é âåñåëî çàðåãîòàëèñü.

—ªðóíäà âèõîäèòü? — ïèòàþ÷å é çî ñì³õîì ñêàçàëà ïàííà.

—Õì! — áåçïîì³÷íî îçèðíóâñÿ ÿ.

—Çíàºòå ùî? Äàâàéòå ñÿäåìî é çàêðèºìî íîãè. ͳáè ñïî÷èâàºìî.

—Ïðàâèëüíî!

ѳëè. Çàõîâàëè íîãè ï³ä ñâèòêè ³ çíîâ îáäèâèëèñü ñàìèõ ñåáå.

— ͳ! Ìè òàê ñõîæ³ íà ñòàðö³â, — çàñì³ÿëàñü âîíà — Òàê íå ìîæíà,
Ñÿäüòå ³íàêøå. Íå òàê... Ñõîâàéòå íîãè â ïøåíèöþ.

—Öå — æèòî, — äëÿ ÷îãîñü ïîïðàâèâ ÿ.

—Âñå îäíî. Íó, òàê...

Âîíà ñòàâàëà âñå áëèæ÷îþ é áëèæ÷îþ ìåí³. Çäàâàëîñü, ìè äàâíî-äàâ-íî êîëèñü ðàçîì æèëè äåñü, ïîò³ì ðîçëó÷èëèñü, à òåïåð çíîâó ç³éøëèñü.

³ç íàáëèæàâñÿ... Îñü óæå ïîð³âíÿâñÿ ç íàìè. Íà éîìó ñèä³ëî òðîº äÿäüê³â ç äîâãèì, àæ äî ïëå÷åé, âîëîññÿì ³ â êàïåëþõàõ, ïîõîæèõ íà


 




ïåðåâåðíåí³ äîãîðè ðèíêè. Äâîº ç íèõ ñèä³ëî, ïîñïóñêàâøè íîãè ÷åðåç ïîëóäðàáêè, à òðåò³é ïîãàíÿâ. Âîíè âñ³ ïèëüíî ïîäèâèëèñü íà íàñ ³ ïðîá³ãëè äàë³.

— dzéøëî! — âåñåëî õèòíóëà ïàííà ãîëîâîþ. — Õîä³ì! Òà ñêèíüòå
âàøó øàïêó. Ñïîäîáàëàñü. Äàéòå ñþäè!

² âîíà çäåðëà ç ãîëîâè ìåí³ øàïêó, ëàñêàâî-òåïëî ïîñì³õíóëàñü ³ ñóíóëà øàïêó â êèøåíþ ñâ ñâèòêè.

— Êîëè òðåáà áóäå, äàì... À ãàðíî, ïðàâäà? — ðàïòîì âåñåëî çàñì³­
ÿëàñü âîíà.

ß ÿêîñü îçèðíóâñÿ íà ñåáå é ñïðàâä³ ïîì³òèâ, ùî ìåí³ òåïåð äóæå ãàðíî ñòàëî — ÿêîñü áàäüîðî, ö³êàâî, äóæî.

—ßê âàñ çîâóòü? — ñïèòàâñÿ ÿ ¿¿ ðàïòîì. Âîíà ëóêàâî ãëÿíóëà íà ìåíå:

—À âàì äëÿ ÷îãî?

—ßê òî äëÿ ÷îãî?.. Ö³êàâî çíàòè, ç êèì ³äåø.

—Ôó êàçíà-ùî! Õ³áà êîëè ÿ âàì ñêàæó, ùî ìåíå çâóòü Ãàëåþ, Ìà-íåþ, òî âè âæå çíàòèìåòå ìåíå? Íå ñêàæó.

—×åðåç ùî?

— Íå õî÷åòüñÿ. Òàê êðàùå. ² ñàìà íå õî÷ó çíàòè, ÿê âàñ çîâóòü,
ß çíàþ, ùî ó âàñ êàð³ î÷³, ïîò³ì... ßêå ó âàñ âîëîññÿ?.. Ðóñÿâå, çäàºòü­
ñÿ. Íó, äà... Ðóñÿâå âîëîññÿ. Íó, é ³ òàê äàë³. À ³ì'ÿ — ïîøë³ñòü.
Ïðàâäà? — ï³äíÿëà âîíà ÿêîñü ìèëî áðîâè é çàñì³ÿëàñü.

ß òåæ çàñì³ÿâñÿ. гøó÷å, ÿ çíàâ ¿¿, — ìè äåñü æèëè ðàçîì. Ìîæå, âî­íà áóëà êîëèñü âåñåëîþ áåð³çêîþ, à ÿ â³òðîì? Âîíà òðåìò³ëà ëèñòÿì, êîëè ÿ ñï³âàâ ¿é â òèõèé âå÷³ð ï³ñíþ â³òðà? Õòî ñêàæå, ùî í³? Ìîæå, ìè áóëè ïàðîþ êîëîñê³â ³ áëèçüêî ñòîÿëè îäèí êîëî îäíîãî? Õòî éîãî çíà, àëå ÿ çíàâ ¿¿ äàâíî-äàâíî.

À ë³ñ ïðèñîâóâàâñü âñå áëèæ÷å òà áëèæ÷å. Òåìíà ñò³íà éîãî òóïî, ìîâ÷êè äèâèëàñü íà íàñ, ³ âîðîæå ùîñü áóëî â öüîìó ïîãëÿä³, õîëîä­íå, çàõîâàíå â ñîá³.

—˳ñ... — òèõî ïðîøåïîò³ëà ïàííà, äèâëÿ÷èñü íà ìåíå óâàæíèìè, í³áè òðîõè çäèâîâàíèìè î÷èìà.

—Òðåáà îáåðåæíî éòè òåïåð... — îäïîâ³â ÿ.

—À çíàºòå, ìåí³ ÷îãîñü çîâñ³ì íå ñòðàøíî... Ö³êàâî ò³ëüêè äóæå... — çäèâîâàíî ïîñì³õíóëàñü âîíà. ß ãëÿíóâ íà íå¿. Íàäçâè÷àéíî ãàðíà áóëà âîíà òîä³. ², ïàì'ÿòàþ, â ãðóäÿõ ìåí³ ñêîëèõíóëàñü ÿêàñü õâèëÿ, âåëèêà, òåïëà õâèëÿ ÷óëîñò³, çíàºòå, òàêà õâèëÿ, ÿêà áóâàº, êîëè âè íåñïîä³âàíî, â³ä íóäüãè, çàõîäèòå â õðàì, ³ âàñ îõîïëþº, ðàçîì ç õâè­ëåþ çãóê³â, ö³ëà õìàðà àñîö³àö³é, ïî÷óâàíü, ³ âè ïî÷óâàºòå, ÿê âàì ñòຠáåçì³ðíî æóðíî, òåïëî, çàòèøíî.

— Çíàºòå, âè íàäçâè÷àéíî ãàðí³ çàðàç³ — ïðîòè âîë³ âèðâàëîñü ó ìåíå.
Âîíà çëåãêà ïî÷åðâîí³ëà, î÷³ ëàñêàâî ãëÿíóëè íà ìåíå, é âîíà

çàñì³ÿëàñü:

— ß íå çíàþ, ùî òðåáà ñêàçàòè íà öå...

Íàì îáîì ñòàëî ÿêîñü ðàä³ñíî-í³ÿêîâî, ³ ìè ìîâ÷êè øâèäøå ï³øëè äî ë³ñó.


Ïàì'ÿòàþ, ï³ñëÿ òîãî ìè âæå íå áàëàêàëè. ²íîä³ ò³ëüêè îçèðàëèñü íà­çàä, ïåðåêèäàëèñü êîðîòêèìè ôðàçàìè é, çóñòð³âøèñü íà ìåíò î÷èìà, ïî­òóïëþâàëèñü ³ ìîâ÷êè éøëè äàë³. Ñò³íà ë³ñó ñòàâàëà âèùîþ, âèðàçí³øîþ.

Ìè íå çíàëè, äå éøëà òà ìåæà êîðäîíó; ìîæå, âîíà áóëà òóò æå, çàðàç, ìîæå, ùå äàëåêî äåñü; ìîæå, âæå ÿêàñü ïàðà î÷åé ïîãðàíè÷íèêà ñòåæèëà çà íàìè, à ðóêà ïðîáóâàëà, ÷è äîáðå çâîäèòüñÿ êóðîê. Ìè íàïðóæåíî âîäèëè î÷èìà ïî ñò³í³, ïðîë³çàëè ïîãëÿäîì ì³æ äåðåâà ³ íèøïîðèëè ì³æ íèìè... Àëå ñò³íà çë³ñíî-ëóêàâî, õîëîäíî õîâàëà çà ñî­áîþ òå, ùî ìè øóêàëè, *³ ÷åêàëà íàñ.

—Íå âèäíî í³êîãî... — øåïîò³ëà ïàííà.

—Íå âèäíî... — øåïîò³â ÿ.

² ìåí³ ùîðàçó õîò³ëîñü âçÿòè ¿¿ çà ðóêó, ïðèòóëèòèñü, çëèòèñü ç íåê^ ³ òàê ³òè äàë³. Íàäçâè÷àéíî õîò³ëîñü... Àëå...

² îñü ñò³íà âæå çîâñ³ì ïåðåä íàìè. dzéòè ç äîðîãè, ïåðåéòè âóçåíü­êó íèâêó æèòà — ³ ìè â ë³ñ³.

Ìè îçèðíóëèñü. Äîðîãà íàøà ñòîÿëà ïîðîæíüîþ ³ äàëåêî òàì âëè­âàëàñü, íà÷å áóðà ð³÷å÷êà, â çåëåíå ìîðå õë³á³â. Òèõî áóëî. Íå òàê òèõî, ÿê äåñü ó ãîðîä³ âíî÷³, äå ìåðòâî ñïèòü ³ êàì³íü, ³ ñòðàæäàííÿ, ³ í³÷ òîíêî äçâåíèòü ó âóõàõ, ÿê êàæàí â³÷íîñò³. À òèõî òèøåþ ïîëÿ, äå éäå âåëèêèé, çäîðîâèé, â³÷íèé ïðîöåñ íàðîäæåííÿ, äå â³òðåöü ëàùèòüñÿ ³ ãðàºòüñÿ ç êâ³òêàìè, ê³áåöü, ÿê ïðèâ'ÿçàíèé çà íèòêó, ÷àñòî òð³ïî÷åòüñÿ íà îäí³ì ì³ñö³ ³, í³áè âèðâàâøèñü, êèäàºòüñÿ çãîðè â çåëåíèé õë³á; à â õë³á³ îäáóâàºòüñÿ ÿêàñü øàìîòíÿ, ÿêàñü áîðîòüáà ³íòåðåñ³â êóçîê, ÷åðâ'ÿ÷ê³â, ìèøåé, êîëîñê³â.

—Õîä³ì... — ïðîøåïîò³ëà ïàííà.

—Õîä³ì... — ïðîøåïîò³â ÿ.

² çíîâ ìåí³ çàõîò³ëîñü âçÿòè ¿¿ ðóêó... Àëå...

Ââ³éøëè â æèòî. Çàøàðóä³ëî æîâòî-ñèâå æèòî, çàñòðèáàëè ïåðåä íîãàìè êîíèêè... ˳ñ ñòîÿâ íåäâèæíî, ÷åêàþ÷è.

—Ñëóõàéòå² — ðàïòîì çóïèíèëàñü ïàííà. — ßê ìåíå âá'þòü, à âè çîñòàíåòåñü æèâ³, íàïèø³òü ïî òàê³é àäðåñ³... — Âîíà ñêàçàëà àäðåñó ³ ê³ëüêà ðàç ïîâòîðèëà ¿¿. — Íàïèø³òü òàê: «Ìóñþ âáèòî íà êîðäîí³. Âìåðëà òàê, ÿê âìèðàþòü ò³, ùî ëþáëÿòü æèòòÿ». Á³ëüøå í³÷îãî... ×óºòå?.. Çðîáèòå?

—Çðîáëþ... — òèõî ñêàçàâ ÿ, ³... ìåí³ æàãó÷å õîò³ëîñü âçÿòè ¿¿ ðóêó-, ò³ëüêè îäíó ðóêó â öüîìó ðóäîìó, øåðøàâîìó ðóêàâ³... Àëå...

—Íó, òåïåð õîä³ì! — ð³øó÷å ïðîøåïîò³ëà âîíà ³, çóñòð³âøèñü ç ìî¿ìè î÷èìà, í³áè âïèëàñÿ â íèõ ïîö³ëóíêîì ñâî¿õ î÷åé, ³ ìè ðóøèëè... Òèõî, ïîìàëó, ùîõâèëèíè çóïèíÿþ÷èñü ³ âïèâàþ÷èñü î÷èìà â íåðóõîìèé òèí äåðåâ... — ×óºòå æ: «ßê âìèðàþòü ò³, ùî äóæå ëþáëÿòü æèòòÿ!» — ðàïòîì ïîâòîðèëà âîíà.

ß ìîâ÷êè õèòíóâ ãîëîâîþ. Æèòî ñê³í÷èëîñü. Ïî÷èíàâñÿ ë³ñ.

Ñòàð³ òîâñò³ äóáè, øèðîêî ðîçñòàâèâøè âîëîõàò³ ðóêè-â³òè, í³áè ïðèéìàëè íàñ â ñâî¿ çðàäëèâ³ îá³éìè. Ñòðóíê³ áåðåçè, á³ë³, ìîâ îãîëåí³


 




äî ïîÿñà, ñîðîìëèâî ñòîÿëè ì³æ äóáàìè ³ õîâàëèñÿ çà íèìè. Çäèâîâàíî ïåðåñòðèáóâàëè ç ã³ëêè íà ã³ëêó ÿê³ñü ïòàøêè.

— Ñÿäåìî... Òðåáà ðîçäèâèòèñü êóäè éòè... — ïðîøåïîò³â ÿ.

Ìè ââ³éøëè â êóù³ ³, âèáðàâøè ì³ñöå, çâ³äêè íàì áóëî âèäêî ë³ñ, à íàñ ñàìèõ íå âèäíî, ñ³ëè.

² ñòàëè äèâèòèñü. Ñòîâáóðè, ñòîâáóðè, ñòîâáóðè, ïëÿìè ñîíöÿ, êóù³, ò³í³...

—ß í³÷îãî íå ïîì³÷àþ... — ïðîøåïîò³ëà Ìóñÿ.

—ß òåæ.

—Ìàáóòü, äàë³...

—Ìàáóòü.

—Ïîñèäüìî ùå òðîõè... Ãàðíî òóò... Ñï³øèòè í³÷îãî... ² âîíà òèõî, æóðíî, ëàã³äíî ïîñì³õíóëàñü äî ìåíå.

Ìè çàòèõëè. ˳ñ í³áè ïîìèðèâñÿ ç íàìè é íå äèâèâñÿ òàê âîðîæå ³ ñóâîðî; äóáè ³ç ñï³â÷óòòÿì ïîãëÿäàëè íà íàñ çãîðè; îãîëåí³ áåðåçè íå­ñì³ëî âèçèðàëè ç-çà íèõ ³ ïîñì³õàëèñü á³ëèì ã³ëëÿì.

˳ñ ïîìèðèâñÿ ç íàìè é ïðîâàäèâ äàë³ ñâîº æèòòÿ, æèòòÿ êîõàííÿ, íàðîäæåííÿ, ðîñòó. Íà áë³äèõ êâ³òî÷êàõ êóù³â ä³ëîâèòî ãóä³ëè áäæîëè ñòóêàâ äÿòåë äåñü âãîð³; äâ³ ïòàøêè, ïóðõàþ÷è ç ã³ëêè íà ã³ëêó, ïîäèâ­ëÿëèñü íà íàñ ³ íåñïîä³âàíî çëèâàëèñü â îá³éìàõ. ˳òàëè ñïëåòåí³ êîõàííÿì ìåòåëèêè àáî â ùàñëèâîìó áåçñèëë³ ñèä³ëè íà ëèñòêó é ïî­âîäèëè âóñèêàìè.  òðàâ³ ïàðàìè êèø³ëè êóçüêè, Îäáóâàâñÿ âåëèêèé, ïðåêðàñíèé ïðîöåñ æèòòÿ.

Ëþáëþ ÿ öåé ïðîöåñ ó ë³ñ³, â ïî볿 ×èñòèé â³í, íå ñêàë³÷åíèé öèìè ìîðàëÿìè ëþäåé, íå çàñëèíåíèé ëèöåì³ð'ÿì ïîõîò³, ñèëüíèé, îäâåðòèé, ïðîñòèé. Ëþáëþ öèõ êóçüîê, ïòàøîê, öèõ ìàëåíüêèõ, íåñâ³äîìèõ ïðî­òåñòàíò³â ïðîòè ëèöåì³ð'ÿ ñòàðøîãî áðàòà ñâîãî — ëþäèíè.

Îääàþ÷èñü çî âñåþ ñèëîþ öüîìó ïðîöåñîâ³ àáî, ÿê ñêàçàâ áè öåé áðàò-ëþäèíà, «çî âñ³ì öèí³çìîì», âîíè, ö³ êóçüêè, ìåòåëèêè, í³áè ãîâîðÿòü éîìó: «Íà, äèâèñü, íàì íå òðåáà õîâàòèñü, ó íàñ íåìà íåçà-êîííîðîæäåíèõ, ó íàñ íåìà ïàøïîðò³â, ìîðàë³â, "óëîëñåí³é î íàêàçà-í³ÿõ", ìè ìàëåíüê³, çäîðîâ³, ÷èñò³ öèí³êè».

Ìè ç Ìóñåþ äèâèëèñü íà ¿õ, à âîíè ë³òàëè, ïîâçàëè êðóã íàñ, ö³ öè­í³êè, âèë³çàëè ïàðàìè, ñïëåòåí³ êîõàííÿì, íàì íà êîë³íà, ñ³äàëè íà ãîëîâè. Êâ³òêè äèâèëèñü íà íàñ ³ ïàø³ëè äóõîì êîõàííÿ ³ öâ³òó. Áåðå­çè øåïòàëèñü ì³æ ñîáîþ, îãîëåí³, á³ë³ áåðåçè.

— Äóøíî ÿêîñü... — ïðîøåïîò³ëà Ìóñÿ, ãëÿíóâøè íà ìåíå äîâãèì
áëèñêó÷èì ïîãëÿäîì.

À ÿ ìîâ÷êè äèâèâñü íà íå¿, ³ ÷óäíî ìåí³ áóëî ÿêîñü.

Ìè — äâîº ëþäåé, çàãíàíèõ äðóãèìè ëþäüìè, — ñèäèìî ³ ìàºìî çàðàç ÷åðåç ùîñü ³òè ùå äî ÿêèõîñü ³íøèõ ëþäåé, ùî äåñü ñòîÿòü ó öüî­ìó ë³ñ³ ñåðåä éîãî êîõàííÿ ³ æäóòü íàñ ç ñìåðòþ â ðóêàõ. Ìè — äâîº çàãíàíèõ ëþäåé, áëèçüê³, ç î÷èìà, ïîâíèìè ëàñêè é òåïëà îäíå äî îä­íîãî, ç áàæàííÿì çëèòè öå òåïëî äîêóïè, âïèòèñü öèì òåïëîì, ö³ºþ ëàñêîþ, öèì âåëèêèì äàðîì æèòòÿ, ìè, äâîº ëþäåé, à íå êóçüîê, —


ñèäèìî ³ íå ñ쳺ìî öüîãî çðîáèòè, áî... áî ìè æ âñüîãî ê³ëüêà ãîäèí çíàéîì³ îäíå ç îäíèì. Ìè ìîæåìî çàðàç óìåðòè, íå ñòàíå í³ ìîðàë³, í³ çàêîí³â, íå ñòàíå í³ êóçüîê, í³ ëàñêè, í³ òåïëà, àëå ìè... íå ñ쳺ìî.

— ×îãî âè äèâèòåñü òàê ïèëüíî íà ìåíå? — ñïèòàëà Ìóñÿ ³ ç ëàñêîþ
çàêðèëà ìåí³ î÷³ ðóêîþ.

Òîä³ ÿ ñõîïèâ öþ ðóêó, ïðèòóëèâ ¿¿ äî ãóá ³ çàâìåð. Ìóñÿ äèâèëàñü íà ìåíå ÿêîñü òåïëî, çàäóìëèâî, ñóìíî.

—Áóäåòå çãàäóâàòè, ÿê óá'þòü ìåíå? — ïðîøåïîò³ëà âîíà.

—Âàñ íå óá'þòü!

—À ÿ âàñ áóäó...

ß ïðèñóíóâñü áëèæ÷å äî íå¿ ³ ïðèòóëèâñü ëèöåì äî ïëå÷à ¿¿. Ñâèòêà êîëîëà ëèöå, àëå áóëà ìèë³øà îêñàìèòó. Ãðóäè ¿¿ ïî÷àëè çä³éìàòèñü âèùå, ÷àñò³øå.

—Íå òðåáà... — ïðîøåïîò³ëà âîíà,

—Âàì íåïðèºìíî? — ãëóõî ñïèòàâ ÿ.

—ͳ... òàê...:

—Òàê ÷îãî æ íå òðåáà?

Âîíà ïîâåðíóëà äî ìåíå ãîëîâó, ïîñì³õíóëàñü ³ ëþáîâíî-òèõî ïî^
ãëàäèëà ë³âîþ ðóêîþ ïî ëèö³. ■-.

Áåðåçè âèçèðàëè ç-çà äóá³â ³ áåçãó÷íî, ðàä³ñíî ñì³ÿëèñÿ; äóáè ëàñêàâî¿ ïîâàæíî ïîñì³õàëèñü â ñâî¿ êóäëàò³ âóñà; ìåòåëèêè é êóçüêè ñì³ëè⳿ù³ ïóðõàëè, ïîâçàëè... À òàì, äàëåêî, äåñü ó âîãê³é ãëèáèí³, â òàºìí³é íàï³âö òüì³ ë³ñó, æäàëà ñìåðòü... Õàé æäå! Õàé æäå, ÷îðíà, ñëèçüêà, îãèäëèâà... Ã]

— Ìóñþ!..— ïðèãîðíóâñü ÿ.

Âîíà ãëÿíóëà â ìî¿ î÷³, â ìî¿ æàäíî ðîçêðèò³ ãóáè..;

—ͳ. Íå òðåáà... î

—Ìóñþ!..:³

— Õîä³ì óæå... Ïîðà... — çëåãêà îäâåëà âîíà ìîþ ãîëîâó. — Íàòå
øàïêó, íàä³íüòå, ³ õîä³ì... Ïîðà... Ç

˳ñ ïîõìóðèâñÿ. Çëÿêàíî ñïóðõíóëè ïòàøêè é ïîëåò³ëè â ãëèá éîãî;

Òåìíà ãëèáèíà æäàëà íàñ. ^

ß íàä³â øàïêó, ìè âñòàëè é, íå äèâëÿ÷èñü îäíå íà îäíîãî, òèõî ïî^ ñóíóëè âïåðåä. ˳âà ùîêà ìîÿ ãîð³ëà, â ðóö³ ùå áóëà òåïëîòà ¿¿ ðó÷êé³ à â ãðóäÿõ ç òàºìíî¿ âîãêî¿ ãëèáèíè âæå âïîâçàëî ùîñü ÷àäíå, íåçãðã íå, õîëîäíå.

Çö³ïèâøè çóáè, âèñîêî ï³äíÿâøè áðîâè, ìè îáåðåæíî ñòóïàëè õðóñíóâøè ñóõîþ ã³ëêîþ, çóïèíÿëèñü, îçèðàëèñü ³ ñëóõàëè.

— Äå æ ñàìå ìåæà? — ïèòàëà Ìóñÿ.
ß çäâèãóâàâ ïëå÷èìà ³ éøîâ.
² ÷èì äàë³ ìè éøëè, òèì ÿ á³ëüøå áóâ ïåâíèé, ùî íàñ óá'þòü, ùî

íåñïîä³âàíî íàë³çåìî íà âàðòó, ïîá³æèìî — ³... âñå. Àëå, ïàì'ÿòàþ, áóëî í³÷îãî ïî âñ³é ³ñòîò³: í³ ñòðàõó, í³ ñóìó, í³ æàëþ, ò³ëüêè îäíå ëè÷åçíå íàïðóæåííÿ, îäíå âåëèêå íàáëèæåííÿ äî ÷îãîñü ôàòàëüíî¿ íåìèíó÷îãî, îäèí ÿêèéñü âåëè÷åçíèé ïóëüñ ïðîòåñòó, áîðîòüáè âñ» ³ñòîòè ç öèì ïðèçíà÷åíèì, íåìèíó÷èì.


Ìè òî ëÿãàëè, ³ ÿ, ïðèêëàâøè âóõî äî âîãêî¿ çåìë³, íàïðóæåíî ñëó­õàâ, ñïîä³âàþ÷èñü ùîñü ïî÷óòè, òî ïîâçëè ðà÷êè òàì, äå ð³äêî áóëî äåðåâ; òî, ÿê äâ³ ò³í³, ïðîá³ãàëè â³ä ñòîâáóðà äî ñòîâáóðà ³ çàâìèðàëè, âåëèêèìè î÷èìà äèâëÿ÷èñü âïåðåä ³ ëîâëÿ÷è êîæíèé ïèñê, êîæíèé ðóõ ë³ñó.

À ë³ñ ìîâ÷àâ ³ õîâàâ â ñîá³ ñâîþ òàºìíèöþ. Òóò íå áóëî âæå á³ëèõ áåð³ç, íå áóëî ìåòåëèê³â, çåìëÿ áóëà âîãêà, ÷îðíà, âêðèòà ãíèëèì ëèñ­òÿì òà áåçë³÷÷þ ìàëåíüêèõ ã³ëî÷îê, ÿê³ õðóñêàëè ï³ä íîãàìè. Íàï³â-òüìà äèâèëàñü íà íàñ âîðîæå, ïîãðîçëèâî, áåçæàë³ñíî.

— Äàéòå ðóêó... — ïðîøåïîò³ëà Ìóñÿ. ß ãëÿíóâ íà íå¿. Âîíà áóëà
áë³äà. Î÷³ ãîð³ëè íàïðóæåííÿì ³ áóëè âåëèê³, ïðåêðàñí³.

«Òàê, ÿê âìèðàþòü ò³, ùî äóæå ëþáëÿòü æèòòÿ», — çãàäàëîñü ìåí³. ß ñòèñíóâ ¿é ðóêó, âîíà ìåí³, àëå çàðàç æå é çàáóëè ïðî ñåáå ³ çíîâó ï³ðíóëè â öå íàáëèæåííÿ, â öå ÷åêàííÿ, â öåé ìàéæå íåçàëåæíèé â³ä íàøî¿ ñâ³äîìîñò³ âåëåòåíñüêèé ïðîòåñò íàøèõ ³ñòîò.

Ñåðåä äåðåâ çàñ³ð³ëî.

— Ø-ø!..— çóïèíèëèñü ìè.
ßêèéñü ïðîñâ³ò... äåðåâà ð³äøå...

«Òàì!» — ìîâ÷êè ãëÿíóëè ìè îäíå íà îäíîãî... Ñòóïèëè ê³ëüêà êðî­ê³â ³ çàâìåðëè... Äåñü òóêàâ äÿòåë... Øàø³ëü ãðèç äåðåâî... Îä³ðâàâñÿ ñóõèé ëèñò, çèãçàãàìè çàõèòàâñÿ ³ âïàâ...

Ùå ê³ëüêà êðîê³â... Ïðîñâ³ò á³ëüøå... Çàñèâ³ëî íåáî... Ðóêè äðèæà­ëè, ï³ä ãðóäüìè ïðîõîäèëè õîëîäí³ õâèë³, ñåðöå ãóïàëî...

ß çðîáèâ çíàê, âèïóñòèâ ¿¿ ðóêó, ³ ìè ïîïîâçëè, áåçøóìíî ïåðåñòàâ­ëÿþ÷è êîë³íà ³ âèáèðàþ÷è ðóêàìè ì³ñöÿ áåç ã³ëîê. ß îçèðàâñÿ é äèâèâñÿ íà Ìóñþ; ç âèñìèêíóòèì âîëîññÿì, ç âåëèêèìè ïàëàþ÷èìè î÷èìà, ç ì³öíî ñòèñíóòèìè óñòàìè, ç³ãíóòà, âîíà çäàâàëàñü ÿêèìñü äèâíèì, ïðåêðàñíèì çâ³ðîì, ñèëüíèì, íàïðóæåíèì, äèêèì.

Ïðîñâ³ò øèðøàâ. Çàñèí³ëî íåáî... äàëåêî-äàëåêî...

Ïðîêîòèâñü ÿêèéñü çãóê ³ çàâìåð. Ìè çàêàì'ÿí³ëè... Äîâãî ëåæàëè ³ ñëóõàëè... Òóêàâ äÿòåë... Ïèñíóëà ïòàøêà, ñ³ëà íà ã³ëêó, ïîâåðò³ëà äîâãèì, ÿê ïåðî, õâîñòèêîì ³ ïóðõíóëà... Ñåðöå áèëîñü íåñàìîâèòî.

Çíîâ ïîïîâçëè... Êð³çü ð³äê³ äåðåâà, êðîê³â çàòðè ïåðåä íàìè, ïîêàçà­ëàñü ëîùèíà. ß çðîáèâ çíàê Ìóñ³, ï³äâ³âñÿ ³ ïîäèâèâñü. Öå, ìàáóòü, ³ áóëà òà ñàìà ìåæà... ß òðîøêè ïîñóíóâñü ³ ãëÿíóâ âá³ê. Òàê! Äâà ñòîâïè — îäèí ïðîòè äðóãîãî, îäèí íàø — âåëèêèé, íåçãðàáíèé; äðóãèé, ç òîãî áîêó,— ìåíøèé; îáèäâà — ç îðëàìè, îáèäâà — ðÿá³. Êðóã ¿õ òàºìíà ïîðîæíå÷à... Òà ÷è ïîðîæíå÷à æ? À ìîæå, äåñü, òóò æå, ñòîÿëà êîëî ¿õ ëþäèíà, ³ ïîðîæíå÷à ò³ëüêè æäàëà, ùîá ïåðåòâîðèòèñü â äèêèé ãàëàñ ñìåðò³?

ß îçèðíóâñÿ äî Ìóñ³. Âîíà òåæ ï³äâåëàñü ³ íàïðóæåíî äèâèëàñü âïåðåä.

— Òóò! — õèòíóâ ÿ ãîëîâîþ. Ïîò³ì íàõèëèâñÿ äî íå¿, ì³öíî âçÿâ çà
ðóêó ³ ïðîøåïîò³â: — Ïðîæîãîì âïåðåä³ Íà êðèê ³ âèñòð³ëè íå çóïè­
íÿòèñü! Âñå îäíî... Íó!..


ß âèïóñòèâ ðóêó ¿¿, ç³ãíóâñÿ ³ êèíóâñü âïåðåä. Õðóñíóëè ã³ëêè, àëå, çäàâàëîñü, çàøóì³â âåñü ë³ñ, çàìèãîò³ëè ñòîâáóðè, âäàðèâ ñâ³ò, â î÷àõ ïðîìàéíóëà êàðòèíà ÿêî¿ñü äîâãî¿, ð³âíî¿ ïðîñ³êè, ³ ðàçîì õòîñü äåñü êðèêíóâ, ïîïåðåä ìåíå âèá³ãëà ïîñòàòü Ìóñ³ ç ïîâåðíåíèì âá³ê áë³* äèì, íàïðóæåíèì ëèöåì, ñèëüíî âèáóõíóëî ùîñü çáîêó, êðèêíóëî, çíîâ âèáóõíóâ ïîñòð³ë, âèðèíóâ ï³ä íîãàìè ÿêèéñü ð³â÷àê, ëèøèâñü ïîçàäó, áëèñíóëà íîãà Ìóñ³, ÿê³ñü êóù³, â³òåð â âóõàõ. ² ùîñü âåëèêå» ãîðäå, ìîãó÷å â ãðóäÿõ, ùîñü ëåãêå, øèðîêå, ÿê íåáî, ÿê ïîâ³òðÿ ã³ð, ÿê ìîãó÷èé ïîò³ê. Ëåò³ëè îçèðàþ÷èñü, áëèñêàþ÷è î÷èìà. À çà íàìè ïîíó­ðî îäñóâàëàñü íàçàä ñò³íà ë³ñó, îäñóâàâñÿ íàø ñîí, êîøìàð, íàøà òà­ºìíà âîãê³ñòü ñìåðò³.

Ìóñÿ çóïèíèëàñü. Î÷³ ãîð³ëè ¿é, ëèöå äðèæàëî âåëèêèì, áåçóìíèì ùàñòÿì ïîá³äè, ïîá³äè æèòòÿ.

— ªñòü! — ãîðäî, äèêî âèðâàëîñü ó íå¿, äèâëÿ÷èñü íàçàä. — ªñòü! —
ïîâòîðÿëà âîíà, çàäèõàþ÷èñü. Ñâèòêà âèñîêî çä³éìàëàñü ¿é íà ãðóäÿõ,
ñåðïîñõîæ³ ïàñìà òåìíîãî âîëîññÿ ðîçâ³âàëèñü, ãóáè ãîðäî ðîçêðèëèñü
³ ïàø³ëè æàðîì ùàñòÿ. — ªñòü! — ðàïòîì âèñîêî ï³äíÿëà âîíà ðóêè ³,
îáâèâøè íèìè ìîþ øèþ, æàãó÷å-ñêàæåíî ïðèòóëèëàñü äî ìåíå.

«ªñòü!!» — êðèêíóëà âñÿ ìîÿ äóøà, âñÿ ³ñòîòà ìîÿ íàçóñòð³÷ ¿é.

Öå áóëî òîðæåñòâî äâîõ âåëèêèõ êóçüîê; öå áóâ âèõîð æèòòÿ, ÿêèé çì³òà âñå ñì³òòÿ «íå òðåáà», «íå ìîæíà», öå áóëî ùàñòÿ êðîâ³, ìîçêó, íåðâ³â, ê³ñòîê; öå áóëî íàéâèùå ùàñòÿ íàðîäæåííÿ, íàðîäæåííÿ íå ç ñë³ïèìè, à ç îäâåðòèìè, âèäþùèìè î÷èìà äóø³.

Ðàïòîì âîíà îä³ðâàëàñü, ïîäèâèëàñü íà ìåíå çàòóìàíåíèìè î÷èìà. Çëèëàñÿ çíîâ ç ìî¿ìè æàä³áíèìè óñòàìè ³ çíîâó îä³ðâàëàñü.

— Ñÿäåì... — áåçñèëî îïóñòèëàñü âîíà íà çåìëþ.

ѳëè. Âàæêî äèõàþ÷è, ìè áåçñèëî-ùàñëèâî ïîñì³õàëèñü îäíå äî îäíîãî ³ ïîãëÿäàëè íà ñò³íó ë³ñó. Òàì áóëî òèõî.

Äîâãî ñèä³ëè òàê. ×îãîñü íå ãîâîðèëîñü.

Äèõàííÿ ñòàâàëî ð³âí³øå. ² íåïîì³òíî, ïîìàëó ñòàâàëî ÷îãîñü æàëü, ÷îìóñü õîò³ëîñü ðèäàòè. Ìóñÿ íåðóõîìî, çàäóìëèâî äèâèëàñü êóäèñü âïåðåä.

— Çíàºòå ùî? — ðàïòîì òèõî ïðîìîâèëà, ÿêîñü íåðâîâî-ð³øó÷å
ñòð³ïíóâøèñü óñÿ.

ß ÷åêàþ÷å ãëÿíóâ íà íå¿. Âîíà íàïðóæåíèì, ëþáîâíèì, äîâãèì ïîãëÿäîì îáâåëà ìåíå ³ ãëóõî ïðîìîâèëà:

— À òåïåð ìè ïîïðîùàºìîñÿ. ×óºòå? ß ï³äó â îäèí á³ê, à âè — â äðó­
ãèé. ² í³êîëè âè íå ïîâèíí³ øóêàòè ìåíå. ×óºòå! ßê âàñ çîâóòü?

ß ñêàçàâ ³ çäèâîâàíî äèâèâñÿ íà íå¿.

— ͳêîëè!.. Á³ëüøå öüîãî í³ âè ìåí³, í³ ÿ âàì íå äàìî. Íàøå... íàøå
êîõàííÿ ïîâèííî âìåðòè çàðàç, ùîá, ÿê õòîñü ñêàçàâ, í³êîëè íå âìèðà­
òè. Ðîçó쳺òå ìåíå, õîðîøèé? ªñòü ÿê³ñü ìåòåëèêè. Âîíè âìèðàþòü
ñåðåä êîõàííÿ. Âè ðîçó쳺òå ìåíå?

ß ðîçóì³â, àëå ìîâ÷àâ. À âîíà, í³áè äèâëÿ÷èñü ñîá³ â äóøó, îäðè-âèñòî-íàïðóæåíî ãîâîðèëà:


 




— Ùàñòÿ — ìîìåíò. Äàë³ âæå áóäåíùèíà, ïîøë³ñòü. ß çíàþ âæå.
Ñàìå íàéá³ëüøå ùàñòÿ áóäå ì³çåðíèì â ïîð³âíÿíí³ ç öèì. Çíà÷èòü,
çîâñ³ì íå áóäå. Òàê ìåí³ çäàºòüñÿ, òàê ÿ çàðàç ÷óþ îòóò... — Âîíà ïîêà­
çàëà íà ñåðöå.

², êðèâî ïîñì³õàþ÷èñü, äèâèëàñü íà ìåíå âåëèêèìè áëàãàþ÷èìè î÷èìà ï³äñòðåëåíî¿ ëàí³.

ß ðîçóì³â ¿¿, ðîçóì³â ¿¿ ìîºþ íåâ³äîìîþ òóãîþ, ö³ºþ âåëèêîþ æóð­áîþ, ùî íàðîäèëàñü ÷îãîñü â ãðóäÿõ, ðîçóì³â ¿¿ âñ³ºþ íàëèïëîþ íà ìîþ äóøó áóäåíùèíîþ.

Ðîçóì äèâóâàâñÿ, ïðîòåñòóâàâ â ãëèáèí³ äóø³, àëå ÿ ìîâ÷àâ.

Ñîíöå ïåêëî, øåïîò³ëèñü êóù³.

Ïîò³ì âîíà ï³äâåëàñü, ñòàëà íà êîë³íà, îáõîïèëà ìîþ íàõèëåíó ãî­ëîâó ³ ïðèïàëà äîâãèì æàãó÷èì ïîö³ëóíêîì.

— Òàê áóäå êðàùå. Ïðîùàéòå... — ÿêîñü òåðïêî ïðîøåïîò³ëà âîíà,
ï³äâîäÿ÷èñü. — ß áóäó íîñèòè âàñ â äóø³.


1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |

Ïîèñê ïî ñàéòó:



Âñå ìàòåðèàëû ïðåäñòàâëåííûå íà ñàéòå èñêëþ÷èòåëüíî ñ öåëüþ îçíàêîìëåíèÿ ÷èòàòåëÿìè è íå ïðåñëåäóþò êîììåð÷åñêèõ öåëåé èëè íàðóøåíèå àâòîðñêèõ ïðàâ. Ñòóäàëë.Îðã (0.024 ñåê.)